Με ακούει το κινητό μου;

Έχει συμβεί σίγουρα και σε εσένα. Μιλάς με κάποιον για κάτι που σκέφτεσαι να αγοράσεις και λίγη ώρα μετά το βλέπεις σε μια διαφήμιση. Και τότε σου έρχεται φυσικά η απορία: «Μα… με ακούει το κινητό μου;»

Είναι μια σκέψη που την κάνουν σχεδόν όλοι. Δεν είσαι ο μόνος και δεν είσαι καθόλου παράλογος. Όταν κάτι εμφανίζεται τόσο “τυχαία” και τόσο γρήγορα, είναι λογικό να σε κάνει να αμφιβάλλεις.

Πριν όμως καταλήξεις ότι το κινητό σε παρακολουθεί, αξίζει να δεις τι πραγματικά συμβαίνει. Η απάντηση είναι πιο απλή απ’ όσο νομίζεις και, κυρίως, πολύ πιο λογική.

 

Όχι, το κινητό σου δεν καταγράφει όσα λες

Αν ένα κινητό κατέγραφε πραγματικά όσα λες όλη μέρα, θα το καταλάβαινες πριν καν το μάθεις από αλλού. Για να συμβεί κάτι τέτοιο, θα έπρεπε να δουλεύει συνέχεια το μικρόφωνο και ο επεξεργαστής, να αναλύει τον ήχο και να τον “μεταφράζει” σε κείμενο. Αυτό δεν γίνεται αθόρυβα.

Η μπαταρία θα άδειαζε πολύ πιο γρήγορα, η συσκευή θα ζεσταινόταν χωρίς λόγο και η κατανάλωση πόρων θα φαινόταν ξεκάθαρα. Τέτοια πράγματα δεν μπορούν να μείνουν κρυφά. Ερευνητές που εξετάζουν καθημερινά τι κάνει κάθε εφαρμογή θα το είχαν εντοπίσει μέσα σε μία μέρα.

Και αυτό δεν έχει συμβεί ποτέ. Όχι επειδή οι εταιρείες είναι άψογες, αλλά επειδή κάτι τόσο συνεχές και τόσο “βαρύ” τεχνικά δεν μπορεί να περάσει απαρατήρητο. Αν συνέβαινε, θα είχε αποκαλυφθεί εδώ και χρόνια.

 

Τι κάνει λοιπόν στην πραγματικότητα

Κάτι “ακούει”, αλλά όχι τις συζητήσεις σου. Οι σύγχρονες συσκευές έχουν μια μικρή λειτουργία που περιμένει μόνο μια συγκεκριμένη λέξη, όπως “Hey Siri” ή “Hey Google”, για να ενεργοποιηθεί η φωνητική βοηθός. 

Αυτή η διαδικασία γίνεται μέσα στο ίδιο το κινητό, χωρίς να αποθηκεύεται ο ήχος και χωρίς να φεύγει κάπου αλλού. Αν δεν αναγνωριστεί η λέξη–κλειδί, ο ήχος διαγράφεται και δεν κρατιέται τίποτα. Δεν φτιάχνεται προφίλ από αυτά που λες, δεν χρησιμοποιείται για διαφήμιση.

Και το πιο σημαντικό: αυτή τη λειτουργία μπορείς να την κλείσεις όποτε θέλεις. Αν απενεργοποιήσεις τη φωνητική ενεργοποίηση, η συσκευή δεν “ακούει” ούτε αυτό το λίγο.

 

Αν δεν σε “ακούει”, τότε γιατί βλέπεις διαφημίσεις για όσα μόλις είπες;

Εδώ βρίσκεται η παγίδα που μπερδεύει σχεδόν όλους. Οι διαφημίσεις μοιάζουν τόσο ταιριαστές, που είναι εύκολο να πιστέψεις ότι κάποιος σε παρακολουθεί. Όμως αυτό που συμβαίνει είναι πολύ πιο απλό και πολύ πιο καθημερινό.

Δεν χρειάζεται να σε ακούσει κανείς. Αρκούν τα ψηφιακά ίχνη που αφήνεις χωρίς να το καταλαβαίνεις. Το κινητό (και γενικά οι υπηρεσίες που χρησιμοποιείς) “μαθαίνουν” από:

• το τι ψάχνεις στο internet
• ποιες εφαρμογές χρησιμοποιείς
• τι βλέπεις, έστω και για 2 δευτερόλεπτα
• ποια προϊόντα κοίταξες αλλά δεν αγόρασες
• σε ποιες διαφημίσεις σταμάτησες το scroll
• πού βρίσκεσαι και ποια καταστήματα είναι γύρω σου
• ποιοι άλλοι στο σπίτι σας βλέπουν παρόμοια πράγματα

Όλα αυτά μαζί δημιουργούν μια εικόνα των πιθανών ενδιαφερόντων σου. Και μερικές φορές αυτή η εικόνα είναι τόσο ακριβής, που μοιάζει σχεδόν τρομακτική. Αλλά δεν είναι αποτέλεσμα “ακρόασης”. Προέρχεται από ανάλυση συμπεριφοράς και ενός τεράστιου προφίλ που έχει δημιουργηθεί από τα ψηφιακά σου ίχνη.

Με λίγα λόγια, το κινητό σου δεν σε "ακούει". Σε "διαβάζει". Και αυτό δεν είναι μαγεία, είναι μαθηματικά.

 

Υπήρξαν όμως εφαρμογές που έκαναν ύπουλα πράγματα;

Ναι, έχουν υπάρξει περιπτώσεις στο παρελθόν όπου ορισμένες εφαρμογές ζήτησαν πρόσβαση στο μικρόφωνο χωρίς να είναι ξεκάθαρο γιατί τη χρειάζονταν. Κάποιες προσπάθησαν να “ακούν” ήχους από την τηλεόραση για να καταλάβουν ποια προγράμματα βλέπεις. Άλλες περιέγραφαν τις άδειες με τρόπο αόριστο, σχεδόν παραπλανητικό.

Αυτά τα περιστατικά είναι που δημιούργησαν όλη την καχυποψία γύρω από το θέμα. Και ειλικρινά, δικαιολογημένα. Όταν κάτι τόσο προσωπικό, όπως ο ήχος γύρω σου, χρησιμοποιείται χωρίς να το καταλαβαίνεις, δεν γίνεται να μην ανησυχήσεις.

Όμως αυτά τα περιστατικά δεν έχουν σχέση με την ιδέα ότι “το κινητό με ακούει όλη μέρα για να μου δείχνει διαφημίσεις”. Είναι άλλο πράγμα μια εφαρμογή που λειτουργεί ύπουλα και άλλο ένα ολόκληρο λειτουργικό σύστημα που παρακολουθεί συζητήσεις. Το πρώτο έχει συμβεί και γι’ αυτό σήμερα οι άδειες είναι πολύ πιο αυστηρές. Το δεύτερο δεν έχει αποδειχθεί ποτέ, και πρακτικά δεν μπορεί να γίνει χωρίς να φανεί.

Το σημαντικό εδώ είναι να ξέρεις πως οποιαδήποτε εφαρμογή θέλει πρόσβαση στο μικρόφωνο πρέπει να στη ζητήσει ξεκάθαρα. Και εσύ έχεις κάθε δικαίωμα να πεις “όχι”.

 

Θα μπορούσε να υπάρχει λογισμικό που ακούει λέξεις–κλειδιά;

Εδώ αξίζει να είμαστε απολύτως ειλικρινείς. Η τεχνολογία για να αναγνωρίζει μια συσκευή μεμονωμένες λέξεις υπάρχει εδώ και χρόνια. Δεν είναι κάτι φουτουριστικό. Θεωρητικά, ένα κινητό θα μπορούσε να ακούει για συγκεκριμένες λέξεις, να τις αναγνωρίζει και να τις χρησιμοποιεί για να δημιουργήσει ένα προφίλ ενδιαφερόντων.

Αλλά το “θεωρητικά” και το “συμβαίνει στην πράξη” είναι δύο εντελώς διαφορετικές ιστορίες.

Δεν υπάρχει πρακτικός λόγος να γίνει. Οι εταιρείες έχουν ήδη αρκετές πληροφορίες από το πώς χρησιμοποιείς τις εφαρμογές σου, τι ψάχνεις, σε τι σταματά το μάτι σου, τι αγοράζεις, τι ακουμπάς και τι αφήνεις. Δεν χρειάζονται τον ήχο για να “μάθουν” ποιος είσαι.

Αν το σκεφτείς, ο ήχος είναι ο πιο δύσκολος, ασταθής και ακριβός τρόπος να φτιάξεις ένα προφίλ χρήστη. Και όταν μια εταιρεία μπορεί να το κάνει πολύ πιο εύκολα μέσα από την online συμπεριφορά σου, δεν υπάρχει κανένα κίνητρο να μπει σε μια διαδικασία τόσο ριψοκίνδυνη και τόσο εύκολη να αποκαλυφθεί.

Με λίγα λόγια: ναι, η τεχνολογία υπάρχει, αλλά όχι, δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι χρησιμοποιείται έτσι.

 

Τι μπορείς να κάνεις για να νιώθεις ήρεμος με αυτό το θέμα

Ακόμη κι αν το κινητό δεν “ακούει” τις συζητήσεις σου για διαφημιστικούς λόγους, είναι απόλυτα φυσικό να θες να έχεις τον έλεγχο. Και μπορείς. Δεν χρειάζεται να είσαι τεχνικός, ούτε να κάνεις κάτι πολύπλοκο.

Υπάρχουν μερικά απλά πράγματα που μπορείς να κάνεις για να νιώθεις σίγουρος:

1. Κλείσε τη φωνητική ενεργοποίηση αν δεν τη χρειάζεσαι

Η Siri, το Google Assistant και κάθε βοηθός λειτουργούν μόνο όταν λες τη “λέξη–σκανδάλη”. Αν δεν τη χρησιμοποιείς, μπορείς να την απενεργοποιήσεις και να ησυχάσεις εντελώς. Το κινητό σου τότε δεν περιμένει κανένα “Hey Siri” ή “Hey Google”.

2. Δώσε προσοχή στα δικαιώματα των εφαρμογών

Πολλές εφαρμογές ζητούν πρόσβαση στο μικρόφωνο χωρίς να την χρειάζονται πραγματικά. Αν μια εφαρμογή φακού, για παράδειγμα, ζητά μικρόφωνο, αυτό είναι καμπανάκι. Στις ρυθμίσεις του κινητού μπορείς να δεις αναλυτικά ποιες εφαρμογές έχουν πρόσβαση στο μικρόφωνο και να την αφαιρέσεις εύκολα.

• Σε iPhone: Ρυθμίσεις → Απόρρητο → Μικρόφωνο
• Σε Android: Ρυθμίσεις → Απόρρητο → Δικαιώματα → Μικρόφωνο

Απλώς αφαίρεσε την πρόσβαση:

• από εφαρμογές που δεν εμπιστεύεσαι
• από παιχνιδάκια που “δεν χρειάζονται μικρόφωνο”
• από εφαρμογές που δεν πρέπει να έχουν αυτή την άδεια

Αν δεν τους δώσεις πρόσβαση, δεν μπορούν να το ανοίξουν.

3. Μην ξεχνάς ότι η διαφήμιση σε “στοχεύει” αλλιώς

Αυτό που βλέπεις δεν προέρχεται από τον ήχο, αλλά από την online συμπεριφορά σου: τι έψαξες, τι κοίταξες, σε τι έμεινες λίγο παραπάνω, τι συζήτησες στα social, τι αγόρασες, πού έχεις κάνει εγγραφή.

Δεν ακούγεται ωραίο, αλλά είναι πολύ πιο αξιόπιστο για μια εταιρεία από το να προσπαθεί να καταλάβει… τι λες στον καναπέ σου.

4. Να θυμάσαι ότι εσύ αποφασίζεις

Το σημαντικότερο κομμάτι δεν είναι τι μπορεί να κάνει το κινητό σου, αλλά ότι έχεις επιλογές: μπορείς να δώσεις ή να αφαιρέσεις δικαιώματα, να απενεργοποιήσεις λειτουργίες, να ελέγξεις τι μοιράζεσαι.

 

Το κινητό δεν είναι ο «κακός» της ιστορίας. Είναι ένα εργαλείο που μας εξυπηρετεί καθημερινά, αρκεί να το χρησιμοποιούμε με επίγνωση. Όσο καλύτερα καταλαβαίνεις πώς λειτουργεί και τι πραγματικά κάνει, τόσο λιγότερο χώρο αφήνεις στις υποψίες και τόσο περισσότερο χώρο δίνεις στον εαυτό σου να νιώθει ασφαλής.

Φιλικά,
Zizini